قایق‌های تندرو ایران و تسلیحات دشمن، تهدیدها، راهکارها
موفقیت‌های متعدد شناورهای تندرو در نبردهای دریایی سبب شده استفاده از این جنگ‌افزار ساده و کم هزینه به عنوان یکی از تاکتیک‌های اصلی دفاع ساحلی در بسیاری از کشورهای جهان مد نظر قرار گیرد. اهمیت بکارگیری قایق‌های تندرو به ویژه زمانی اهمیت پیدا میکند که رویارویی کلاسیک در برابر یک قدرت برتر کارایی چندانی نداشته باشد.
در کشور ما نیز در نیروی دریایی سپاه و ارتش این مهم مورد توجه قرار گرفته به گونه‌ای که در سالهای اخیر شاهد تولید و بهینه‌سازی‌های گسترده این جنگ‌افزار بوده‌ایم. سرعت، قدرت بالای تهاجمی در حملات پرحجم، مانور پذیری بالا، هزینه تولید پایین، آثار قابل‌رهگیری بسیار کم از جمله مزیت‌های اصلی شناورهای تندرو است که آنها را برای بکارگیری در عملیات‌های بزن در رو مناسب می‌سازد.
قایق‌های تندرو مزایا و معایب
قایق‌های
تندرو دارای برخی مزایا‌ی مهم به ویژه در مناطق ساحلی هستند. اکثر
شناورهای تندرو جدید دارای سرعت بالا و آبخور کم هستند که آنها را قادر
می‌سازد به راحتی در مناطق کم عمق به عملیات بپردازند. اندازه کوچک این
جنگ‌افزار سبب دشواری کشف آن می‌شود، حتی در صورت کشف شدن هدف قرار دادن یک
شناور تندرو با توجه به جثه‌ی کوچکش بسیار دشوار است. این عوامل سبب
می‌شود شناورهای تندرو بتوانند در مناطقی که شناورهای سنگین قادر به حضور
در آنها نیستند؛ به عملیات بپردازند. وقتی سرعت و مانور پذیری بالا را در
کنار عوامل فوق‌الذکر قرار دهیم شاید از خود بپرسیم خوب همه چیز مهیاست!؟
هرچند
شناورهای تندرو دارای مزیت‌های فراوان هستند اما با برخی محدودیت‌هی
تاکتیکی نیز مواجه‌اند. به عنوان مثال شناورهای تندرو دارای برد عملیاتی و
پایداری محدود هستند. علاوه بر این با توجه به جثه‌ی کوچک در بکارگیری
تسلیحات محدود هستند، عدم وجود زره خدمه‌ی آنها را در معرض آسیب قرار
میدهد و تعادل نه چندان مناسب آنها، سبب کاهش دقت هدف گیری می‌شود. لذا
شناورهای تندرو مجبور به نزدیک شدن به اهداف خود هستند، در سرعت‌های بالا و
در حین مانور به سختی می‌توانند با دشمن مقابله کنند و نمی‌توانند بیش از
حد از سواحل فاصله بگیرند.
یکی از مهم‌ترین برگ‌های برنده شناورهای
تندرو در برابر شناورهای سنگین استفاده از اصل غافل‌گیری و فریب است.
درگیری با شناورهای سنگین به ویژه در مناطق پرترافیکی چون تنگه‌ها، ورودی
خروجی بنادر و... با توجه به امکان مانور کم یک مزیت جغرافیایی را برای
شناورهای تندرو ایجاد میکند. اما همان طور که میدانیم تسلیحات مورد
استفاده در قایق‌های تندرو محدود است، لذا لازم است این جنگ‌افزار به صورت
گروهی و پرحجم مورد استفاده قرار گیرد، اما همین امر سبب می‌شود
برگ‌برنده‌ای که ذکر کردیم تا حد زیادی رنگ ببازد.
تهدیدها
برای
برنامه ریزی هرچه بهتر لازم است تهدیدهای پیش رو را بدون اغماض بررسی
کنیم. برای اقدام متقابل در برابر تسلیحات دشمن چه روش‌هایی را می‌توان
بکار گرفت؟ بدیهی است معایبی که پیش از این ذکر کردیم باعث آسیب‌پذیری
بیشتر شناورهای تندرو در برابر تسلیحات دشمن می‌شود برای کاهش تاثیر این
معایب و پوشش دادن آنها چه راهکارهایی وجود دارد؟ در ادامه برخی تهدیدات و
راهکارهای پیش رو را بررسی می‌کنیم.
تسلیحات توپخانه‌ای
عدم
استفاده از زره قوی در قایق‌های تندرو آنها را در برابر تسلیحات
توپخانه‌ای آسیب‌پذیر می‌سازد. بدیهی است قایق‌هایی که عمدتاً از جنس
فایبرگلاس یا آلومینیوم هستند، نمی‌توانند مقاومت بالایی در برابر
گلوله‌های ترکش‌شونده یا نفوذ‌کننده داشته باشند به عنوان مثال توپ میلنیوم
دارای انواع متعددی از گلوله‌‌هاست، یکی از این گلوله‌ها یعنی ABM دارای
تعداد 152 ترکش کوچک است که در صورت برخورد به شناور خدمه را در معرض خطر
جدی قرار میدهد. تصاویر زیر به خوبی بالقوه بودن خطر تسلیحات توپخانه برای
قایق‌های تندرو را نمایش میدهد.
بدیهی
است برای تقابل با تسلیحات توپخانه هیچ روش سختی را نمی‌توان در نظر گرفت!
برای کاهش خطر این نوع تسلیحات از روش‌های اقدام متقابل نرم استفاده کنیم.
لذا لازم است:
الف) به شناور دشمن کمتر نزدیک شویم، در واقع در برد تسلیحات دشمن قرار نگیریم.
ب) در صورت اجبار به نزدیک شدن، مانورهای پرسرعت تنها راه گریز است.
پ) ساده‌ترین راه دیده نشدن! (در این مورد در بخش بعد بیشتر بحث خواهیم کرد.)
راهکارهایی که برای دستیابی به اهداف فوق پیشنهاد می شود عبارت‌انداز:
1- در نظر گرفتن یک زره حداقلی برای حفاظت خدمه.
2- افزایش برد تسلیحات.
3- استفاده از تسلیحات شلیک کن فراموش کن.
4- حذف پنجره‌های شیشه‌ای و بکارگیری یک سایت دید 360 درجه‌ای همانند آنچه در خودروهای زرهی مورد استفاده است.
5- در نظر گرفتن پوشش مناسب برای مقرهای شلیک. در صورت طراحی مقرها به صورت تاشونده، این امر به کاهش سطح مقطع راداری نیز کمک میکند.
6- در نظر گرفتن پوشش مناسب برای تجهیزات حساس.
هواگردها، بمب‌های غیرهدایتشونده
از
دیگر معضلات اصلی که قایق‌ها با آنها روبرو هستند هواگردها و تسلیحات
غیرهدایتشونده است. بد نیست بدانیم یکی از معضلاتی که ایالات متحده جهت
مقابله با قاچاقچیان دریایی روبروست بحث استفاده قاچاقچیان از قایق‌های
تندرو است، علاوه بر چابکی بالا، کشف این قایق‌ها آنها را مبدل به یک معضل
میکند. برای حل این مشکل این کشور یک راهکار ساده و موثر در نظر گرفته است
و آن استفاده از بالگردهاست. بالگردها قادرند یک قایق تندرو را با استفاده
از توپ یا تسلیحات غیرهدایتشونده راکتی خود مورد هدف قرار دهند. همچنین
جنگنده‌ها قادرند با استفاده از توپ‌ها، بمب‌های خوشه‌ای، بمب‌های
ترکش‌شونده و حتی ناپالم قایق‌ها را با مشکل مواجه سازند.
برای
مقابله با این نوع تهدیدات همه‌ی راهکارهای فوق‌الذکر را باید مدنظر قرار
داد علاوه بر این می‌توان با مسلح کردن قایق‌ها به تسلیحات ضدهوایی
دوش‌پرتاب سبک، با لانچر کنترل‌شونده، هواگردها را از نزدیک شدن بیش از حد
به قایق‌ها بر حذر داشت. شاید بهتر باشد به جای مسلسل‌هایی که در سینه‌ی
قایق تعبیه می‌شود یک لانچر سبک موشکی تعبیه کنیم!؟
جهت مقابله با
بمب‌های ناپالم کافی است کلیه‌ی تجهیزات حساس و آسیب‌پذیر مانند رادار،
سیستم تهویه، مقر شلیک و... را به درون یک زره حداقلی منتقل کرد. تعبیه
دوش‌های آب بر روی قایق علاوه بر کاهش تهدیدات ناپالم، آثار مادون قرمز را
به شدّت کاهش خواهد داد.
تسلیحات هدایت شونده
تسلیحات
هدایت‌شونده هرچند کار رهگیری را سهل می‌سازند اما وابستگی آنها به علائم
تولیدی شناور هدف، نقطه‌ی ضعف اساسی آنهاست، لذا بکارگیری روش‌های اقدام
متقابل نرم در برابر این نوع تسلیحات حیاتی است. در این مورد پیش از این در
تاپیک‌های دیگری مفصلا بحث کرده‌ایم و در اینجا به برخی جنبه‌های
تاکتیک‌های نرم که در قایق‌های تندرو قابلیت بکارگیری دارند اشاره می‌کنیم.
1- جهت منحرف کردن بمب‌ها و موشک‌های لیزری:
بکارگیری لایه دود
سامانه‌های جمینگ لیزر
2- تقابل با موشک‌های راداری:
طراحی خاص بدنه جهت کاهش علائم راداری
کاهش ارتفاع شناور
بکارگیری مواد با RCS پایین
پنهان کردن کلیه‌ی تجهیزات و تسلیحات (بیا تو در رو ببند.)
استفاده از چف
3- در برابر تسلیحات مادون‌قرمز:
به حداقل ممکن رساندن علائم گرمایی.
بهتر است دود اگزور را درون آب "پخش" کنیم.
استفاده از دوش آب در سطح قایق به عنوان روشی موثر، کم هزینه و ساده مطرح است.
رنگ‌آمیزی صحیح به نحوی که استتار را تحت تاثیر قرار ندهد.
پنهان کردن کلیه تجیزات گرم زیر لایه‌های پوششی مناسب
استفاده از شراره
4-
تسلیحات تلوزیونی با توجه به یکنواخت بودن دریا به لحاظ تصویری کشف و
روهگیری یک قایق تندرو به سادگی امکان‌پذیر است. البته این تسلیحات را
نمی‌توان شب هنگام به کار گرفت. راهکارهای پیشنهادی:
رنگ‌آمیزی استتاری صحیح
بکارگیری لایه دود
افزایش بیش از پیش سرعت، راهکاری ساده
سرعت‌های
100 تا 400 کیلومتر در ساعت رقم‌هایی هستند که امروزه در مسابقات قایق‌های
تندرو رقم هایی معمولی خطاب می‌شوند! بد نیست بدانیم رکورد بالاترین سرعت
شناور تندرو متعلق به کن واربی استرالیایی است، وی موفق شد با شناور "روح
استرالیا" رقم باور نکردنی 511 کیلومتر برساعت را در تاریخ 8 اکتبر 1987
به ثبت برساند. افزایش سرعت هرچند شناور را با ریسک بالایی روبرو میکند
اما کارایی آنرا را در عملیات‌های بزن در رو به شدت افزایش میدهد.
منبع:میلیتاری
